[edit]Common singular pronouns
ang, 'yung (iyong) – yay hikon-mong, ya-rin hikon-moy ng, n'ung (niyong) – nin kon-moyo Sa – ha Nasa – Ison ha (near), Itaw ha (far)
[edit]Common plural pronouns
ang mgá, 'yung mgá (iyong mgá) – yay + first letter of plural word + aw (e.g. yay bawbabayi – ang mga babae; yay lawlalaki – ang mga lalaki) ng mgá, n'ung mgá (niyong mgá) – nin yay + first letter of plural word + aw (e.g. nin bawbabayi – ng mga babae, nin lawlalaki – ng mga lalaki) sa mgá – ha first letter of plural word + aw (e.g. habawbabayi – sa mga babae, halawlalaki – sa mga ki) Nasa mga – Iti, ison, itaw + pronoun
[edit]Personal singular pronouns
Si – hi Ni – Ni Kay – Kun ni na kay – hikun
[edit]Personal plural
Sina – Hila Nina – ni Kina – Kun li Nakina – Hikunla
Note: In a general conversation, “hi” is usually omitted or contracted from the pronoun. E.g. Hikunla tana hiya rin (sa kanila na lang iyan) is simply ‘kunla tana ‘ya-rin or even shorter as ‘kunlay na rin.
Example: The man arrived. Dumating ang lalaki: 1) Nakalato hiyay lalaki or nakalato ‘yay lalaki or ‘yay tawo . 2) Linu-mato hiyay lalaki; or 3) Lin’mato ‘yay lalaki or ‘yay tawo.
Yay (referring to object) Hiyay (singular person) Hikamon (plural second person) Hilay (plural third person)
Nakita ni Juan si Maria – Na-kit ni Juan hi Maria. "John saw Mary." Note that in Philippine languages, even the names of people require an article.
[edit]Plural nominal article
Pupunta sina Elena at Roberto sa bahay ni Miguel. Maku-ko hila Elena tan Roberto ha bali ni Miguel.
Pupunta – maku-ko Papunta – ma-mako Punta – mako Pumupunta – ampako Pupuntahan – ampaku-tawan
"Helen and Robert will go to Miguel's house."
Nasaan ang mga aklat? Ayti yay lawlibro?
Na kay Tatay ang mga susi. Hikun niTatay yay sawsusi or ‘Kunni Tatay yay sawsusi. "Father has the keys."
Malusog ang sanggol. Maganda yay lalaman nya-nin makating/makalog. "That baby is healthy."
[edit]Pronouns (Panghalip)
Personal pronouns are categorized by case. The indirect forms also function as the genitive.
1st person singular Ako – hiko Ko – ko Akin – hikunko (shortened to ‘kunko)
1st person dual Kita – ta, kunta
1st person plural inclusive Tayo – hitamo or ‘tamo Natin – hikuntamo or ‘kuntamo Atin – hikuntamo or ‘kuntamo
1st person plural exclusive Kami – hikami or ‘kami Namin – mi Amin – hikunmi or ‘kunmi
2nd person singular ikáw – hika mo – mo iyó – hikunmo or ‘kunmo 2nd person plural Kayo – hikamo or ‘kamo Ninyo –moyo Inyo – hikunmoyo or ‘kunmoyo
3rd person singular Siya – hiya Niya – naya Kaniya – hikunnaya or ‘kunnaya
3rd person plural Silá – hila Nilá – la Kanilá – hikunla or ‘kunla
Examples: Sulat is hulat (Masinloc) or sulat (Sta. Cruz) Sumulat ako. Humulat ko or Sumulat ko. "I wrote."
Sinulatan ako ng liham. Hinulatan nya hiko or hinulatan nya’ ko. "He/She wrote me a letter." Hinomulat ya ‘kunko, nanulat ya kunko, or hinulatan mya ko.
Ibibigay ko sa kaniyá. Ebi ko ‘kunna (hikuna). "I will give it to him/her."
Genitive pronouns follow the word they modify. Oblique pronouns can take the place of the genitive pronoun but they precede the word they modify.
Ang bahay ko. Yay bali ko. Ang aking bahay. Yay ‘kunkon bali. "My house."
[edit]Demonstrative Pronouns
[edit]Enclitic Particles
[edit]Existential
[edit]Interrogative Words
Sambal – Tagalog – English
Ayti – Saan – Where Ania - Ano - What Anongkot - Bakit - Why
[edit]Sample texts
[edit]Philippine national proverb
Below is a translation in Sambal of the Philippine national proverb “He who does not acknowledge his beginnings will not reach his destination,” followed by the original in Tagalog.
- Sambal: “Hay kay tanda mamanomtom ha pinangibatan, kay maka-lato ha ampako-taw-an.”
- Tagalog: “Ang hindi marunong lumingon sa pinanggalingan ay hindi makararating sa paroroonan.”
[edit]The Lord’s Prayer
[edit]Version from Matthew
Ama mi a ison ha langit,
sambawon a ngalan mo.
Ma-kit mi na komon a pa-mag-ari mo.
Ma-honol komon a kalabayan mo iti ha lota
a bilang anamaot ison ha langit.
Biyan mo kami komon nin
pa-mangan mi para konan yadtin awlo;
tan patawaron mo kami komon ha kawkasalanan mi
a bilang anamaot ha pa-matawad mi
konlan ampagkasalanan komi.
Tan komon ando mo aboloyan a matokso kami,
nokay masbali ipa-lilih mo kamin kay makagawa doka,
ta ikon moy kaarian, kapangyarian tan karangalan a homin
panganggawan. Amen.
[edit]Version from Luke
Ama mi, maipatnag komon a banal mon kapangyarian.
Lomato ana komon a awlon sikay mag-ari.
Biyan mo kamin pa-mangan mi sa inawlo-awlo.
Inga-rowan mo kami sa kawkasalanan mi bilang
pa-nginganga-ro mi konlan nagkasalanan komi
tan ando mo kami aboloyan manabo sa tokso.
Wamoyo.
Philippines
